Terug

WAD  protocollen: een praktisch handvat voor kwaliteitsmetingen bij diagnostische apparatuur
Redactie MTIntegraal

03 september 2012

(Laatst aangepast: 12-09-2016)

WAD protocollen: een praktisch handvat voor kwaliteitsmetingen bij diagnostische apparatuur

Berichten

Op 30 maart 2012, tijdens het jaarlijkse congres van de Nederlandse Vereniging voor Klinisch Fysici (NVKF), zijn de Werkgroep Apparatuur in de Diagnostiek (WAD) protocollen gelanceerd. De WAD protocollen geven de klinisch fysici in Nederland een praktisch handvat bij het uitvoeren van kwaliteitsmetingen aan diagnostische apparatuur.

Het idee

Het idee voor praktische protocollen voor metingen aan diagnostische apparatuur ontstond in september 2010 tijdens een nascholingsmiddag opgezet voor klinisch fysici. Deze middag had als doel om te inventariseren welke ervaringen collega’s hebben met het gebruik van fantomen en software bij kwaliteitstesten van diagnostische röntgen- en nucleair geneeskundige apparatuur, en is tot de ‘fantomenmiddag’ gedoopt. Al snel bleek dat er ook behoefte bestond, met name bij collega’s die niet dagelijks met diagnostische apparatuur te maken hebben, aan algemene protocollen voor het gebruik van de fantomen en software. Besloten is om verschillende werkgroepen op te richten, die deze algemene protocollen moesten gaan opstellen, met daarin beschrijvingen van onder andere de uitvoering, frequentie en grenswaarde bij testmetingen. Er is hierbij een bewuste keuze gemaakt om de protocollen zodanig op te stellen dat een die niet dagelijks met diagnostische apparatuur van doen heeft, zelfstandig en snel met de protocollen aan de slag kan. Gelijktijdig met het opstellen van de werkgroepen werd er een stuurgroep geformuleerd, bestaande uit Arjen Becht (Gelre ziekenhuizen), KlaasJan Renema (UMC St. Radboud) en Jurgen Mourik (LUMC).

Werkgroepen
Na een oproep onder de NVKF leden werden acht werkgroepen opgericht, namelijk: Bucky, CT, doorlichting, echo, mammografie, MRI, diagnostische monitoren en software. De betrokkenheid van de NVKF leden bleek groot te zijn: in totaal participeerden 52 NVKF leden uit heel Nederland in de verschillende werkgroepen, zodat direct een groot draagvlak binnen de beroepsgroep gecreëerd was.

Template, expeditie en werkgroepen

Elke werkgroep, behalve de software werkgroep, kreeg in eerste instantie de taak mee om te inventariseren welke (acceptatie- en status-) testen er voor de betreffende modaliteit beschikbaar waren. Om tot praktische protocollen te komen moet per test bepaald worden of deze zinvol en uitvoerbaar is. Hierbij moest specifiek gelet worden op de uitvoerbaarheid van de testen in zowel een academisch als een perifeer ziekenhuis. Ondertussen was de stuurgroep bezig om criteria op te stellen waar de protocollen aan moesten voldoen. Belangrijk hierbij is dat er uniformiteit tussen de verschillende werkgroepen moet zijn: het moet voor een klinisch fysicus, die eenmaal met de protocollen gewerkt heeft, eenvoudig zijn om ook met protocollen voor een ander toestel te werken. De stuurgroep kreeg hierbij hulp van Saar Muller (NKI/AVL), die nauw betrokken was bij het opstellen van de Aanbevelingen Nucleaire Geneeskunde van de NVNG. Dit leverde een Excel template op waar het fysische doel en rationale, frequentie, uitvoering, benodigde apparatuur en/of fantomen, grenswaarden, valkuilen en eventuele aanvullende of alternatieve testen op ingevuld konden worden. Een belangrijke opmerking die hierbij gemaakt moet worden is dat het doel van de werkgroepen niet was om een veldstandaard te definiëren. De testen die beschreven worden in de WAD protocollen dienen als handvat voor de klinisch fysici die ermee gaan werken. Per test wordt de relevantie en de wijze van uitvoering beschreven. Welke combinatie van tests in de praktijk gebruikt zal worden hangt af van de wijze van gebruik en de specifieke eigenschappen van het te controleren systeem. Hiervoor is geen algemene norm te geven, maar dit document beoogt de informatie aan te leveren die de klinisch fysicus in staat stelt om, zonodig in overleg met de gebruikers, een verantwoord locatie-specifiek testprogramma op te stellen.

WAD Expeditie
Eind 2011 werd het idee binnen de stuurgroep geopperd om de werkgroepen een of meerdere dagen bijeen te laten komen om de protocollen af te maken. De bijeenkomst zou gehouden moeten worden op een inspirerende omgeving, weg van de normale werkzaamheden. Er werd gekozen voor de Waddeneilanden en de bijeenkomst werd al snel omgedoopt tot de ‘WAD Expeditie’. Aan de werkgroepen werd gevraagd om voor de WAD Expeditie de protocollen zo ver mogelijk af te maken. Van elke werkgroep werden 2 of 3 werkgroepsleden uitgenodigd, waardoor een groep van 21 personen aan de WAD Expeditie deelnam, die uiteindelijk plaatsvond op 16 en 17 maart 2012 op Ameland.

Software werkgroep
De software werkgroep had als opdracht mee gekregen om een platform te bedenken waar automatische analyse software voor het uitwerken van metingen die beschreven worden in de WAD protocollen, eenvoudig in opgenomen kunnen worden. De software werkgroep heeft tijdens de WAD Expeditie een platform voorgesteld dat bestaat uit drie lagen. De eerste laag is de ontvangst laag. In deze laag komen de DICOM beelden binnen waar de analyse op uitgevoerd moet worden. De tweede laag is de analyse laag. Elke analyse bestaat uit een module die eenvoudig toegevoegd kan worden. Op basis van de input wordt de juiste analyse module gekozen. Het resultaat van de analyse wordt tenslotte in de laatste laag, de presentatie laag, getoond. De presentatie laag laat het resultaat van de huidige analyse zien (web-based rapportage), maar ook van eerdere analyses zodat de trend in de loop van tijd in de gaten gehouden kan worden.

De software werkgroep zal niet alle drie de lagen gaan maken, maar zal zich beperken tot de eerste en de laatste laag. De analyse modules zullen door collega’s ontwikkeld moeten worden. De software werkgroep zal een framework aanbieden voor de analyse modules en zij zullen enkele bestaande automatische analyse modules implementeren. Deze kunnen dan als voorbeeld dienen voor andere nog te ontwikkelen modules.

De software werkgroep heeft als doel om eind 2012 met een eerste versie van het software platform te komen. Enkele voorbeelden van analyse modules zullen dan ook beschikbaar zijn. Daarna is het aan anderen om de overige analyse modules te gaan implementeren.

WAD protocollen versie 1.0

Een jaar nadat de plannen aan de NVKF leden waren gepresenteerd, zijn de WAD protocollen gelanceerd. Sinds de lancering zijn de WAD protocollen ook op de NVKF website gepubliceerd. Alle leden worden aangemoedigd deze protocollen te gaan gebruiken en feedback op de protocollen middels een feedback formulier in te sturen. Daarnaast zullen de werkgroepen de komende tijd niet stilzitten. Zij zullen de bestaande protocollen verbeteren en ontbrekende testen aan de protocollen toevoegen.

Milestones
De WAD protocollen mogen gezien worden als een zeer belangrijke milestone voor klinisch fysisch Nederland. Nog nooit is er op een dergelijk grote schaal samengewerkt aan gemeenschappelijke protocollen voor radiologische apparatuur. Hierbij moet ook de samenwerking met het Landelijk Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek (LRCB) genoemd worden. Dankzij de inzet van Ruben van Engen (LRCB) en de overige leden van de werkgroep mammografie ligt er een mammografie WAD protocol waar verschillende testen naast elkaar in zijn opgenomen. De klinisch fysicus kan zodoende zelf bepalen welke test zijn voorkeur heeft. Deze keuze vrijheid is een belangrijk onderdeel van de WAD protocollen. De klinisch fysicus bepaalt tenslotte wat er wel of niet getest moet worden.

Toekomst
De WAD protocollen zullen verder uitgebreid gaan worden met testen die specifiek zijn voor onder andere radiotherapie en nucleaire geneeskunde. Ook zullen testen voor multi-modality systemen (bv PET-CT of SPECT-CT) worden toegevoegd aan de bestaande WAD protocollen. Later dit jaar zal gewerkt gaan worden aan een zo ver mogelijke uniformering qua opzet tussen de WAD protocollen voor radiologische apparatuur en de bestaande protocollen uit het NVNG protocollenboek. Tenslotte zal het software platform aan het einde van het jaar vorm krijgen zodat de resultaten van de testen overzichtelijk bewaard kunnen worden en er een trend analyse op uitgevoerd kan worden.

Toon alle referenties

Auteur